(Chúa Nhật 2 PS năm B 2024)
Trong truyền thống phụng vụ của Giáo Hội, Chúa Nhật hôm nay, Chúa Nhật II sau Phục Sinh, kết thúc Tuần Bát Nhật Phục Sinh, còn được mệnh danh là “Chúa Nhật Áo Trắng”, hay đầy đủ hơn, “Chúa Nhật cởi áo trắng” (Dominica in albis deponendis). Lý do chính gắn liền với “danh xưng” này đó chính là: các anh chị em Tân tòng, vừa lãnh nhận các bí tích Khai Tâm trong đêm Vọng Phục Sinh cùng với “Chiếc Áo Trắng” được trao và mặc suốt Tuần Bát Nhật, vào Chúa Nhật hôm nay, chính thức cởi ra để cất đi!
Quả thật, “yếu tố Tân Tòng” được Phụng vụ rất trân trọng trong những ngày này. Bằng chứng là trong 7 Lời Kinh Tổng nguyện của Tuần Bát Nhật thì đã có 5 Kinh nhắc đến bí tích Thánh Tẩy hay các bí tích Vượt Qua (Rửa Tội, Thêm Sức, Thánh Thể) mà rõ nhất chính là lời Kinh Tổng nguyện hôm nay: “… chính Chúa Kitô đã thanh tẩy chúng con bằng Phép rửa, đã tái sinh chúng con bằng Thánh Thần và cứu chuộc chúng con bằng Máu Thánh…”.
Sở dĩ Phụng vụ nhấn mạnh “yếu tố tân tòng” vì chính khởi sự từ đây mà Hội Thánh bắt đầu hiện diện như một “cộng đoàn hiệp nhất trong đức tin”: “… những ai đã tái sinh nhờ bí tích thánh tẩy được đồng tâm nhất trí trong cùng một đức tin” (Kinh Tổng nguyện Thứ Năm Tuần Bát Nhật). Dĩ nhiên, đây hoàn toàn là công việc của Chúa Thánh Thần. Bởi chưng, đứng trước “biến cố khổ nạn-phục sinh”, các môn đệ của Đức Kitô hoàn toàn choáng váng, sẻ đàn tan nghé… Nếu không có “làn hơi của Thánh Thần được thổi trên họ” vào ngày Chúa Nhật Phục sinh, nếu không có sự hiện diện của Đấng Phục Sinh hiện ra và ban bình an…: “Chúa Giêsu hiện đến, đứng giữa các ông và nói rằng: “Bình an cho các con”.… Nói thế rồi, Người thổi hơi và phán bảo các ông: “Các con hãy nhận lấy Thánh Thần…”., thì tất cả sẽ trở nên những “Tôma” vô tâm vô tín: Bấy giờ trong Mười hai Tông đồ, có ông Tôma gọi là Điđymô, không cùng ở với các ông, khi Chúa Giêsu hiện đến. Các môn đệ khác đã nói với ông rằng: “Chúng tôi đã xem thấy Chúa”. Nhưng ông đã nói với các ông kia rằng: “Nếu tôi không nhìn thấy vết đinh ở tay Người, nếu tôi không thọc ngón tay vào lỗ đinh, nếu tôi không thọc bàn tay vào cạnh sườn Người, thì tôi không tin”.
Vâng, niềm tin vào Đấng Phục Sinh chỉ đến với Tôma khi ông trở về với cộng đoàn Tông Đồ và khi ông diện kiến với chính Đấng Phục Sinh: Tám ngày sau, các môn đệ lại họp nhau trong nhà và có Tôma ở với các ông. Trong khi các cửa vẫn đóng kín, Chúa Giêsu hiện đến đứng giữa mà phán: “Bình an cho các con”. Đoạn Người nói với Tôma: “Hãy xỏ ngón tay con vào đây, và hãy xem tay Thầy; hãy đưa bàn tay con ra và xỏ vào cạnh sườn Thầy; chớ cứng lòng, nhưng hãy tin”.
Và đó chính là căn tính của Giáo Hội; một Giáo Hội không nhằm “siêu độ mỗi người riêng rẽ tách biệt nhau”, nhưng là một “Giáo Hội hiệp hành” (synodal Church)[1] đang gắn kết cùng nhau trên cuộc lữ hành đức tin tiến về quê Trời, như sách Công vụ Tông đồ tường thuật nơi Bài đọc 1: Lúc bấy giờ tất cả đoàn tín hữu đông đảo đều đồng tâm nhất trí. Chẳng ai kể của gì mình có là của riêng, song để mọi sự làm của chung, một Giáo Hội luôn được củng cố, được vững vàng, được đào sâu…, khi thật sự “chạm vào những vết sẹo của Đấng Phục Sinh”: Tôma thưa rằng: “Lạy Chúa con, lạy Thiên Chúa của con!”. Thật vậy, chính nhờ “vết sẹo trên mình Đấng phục sinh” đó, không chỉ Tôma, Phêrô, Gioan, các Tông đồ…, mà bao thế hệ chứng nhân sẵn sàng chấp nhận thương đau, ngục tù, bách hại, máu đổ đầu rơi, hy sinh phục vụ… cho tình yêu Thiên Chúa và yêu thương con người…
Trong cái nhìn thần học của Thánh Gioan, “Vết sẹo” mà Chúa Kitô Phục Sinh mời gọi Tôma chạm đến cũng chính là vết sẹo từ “cạnh sườn Đấng bị đâm và máu và nước đã chảy ra từ đó”. Đức tin phát xuất từ cạnh sườn Chúa Kitô; Hội Thánh cũng phát sinh từ đó, từ “vết sẹo của tình yêu”, từ “vết thương của lòng thương xót”, từ chính Máu và Nước, biểu tượng của hai nhiệm tích Thánh Tẩy (nước) và Thánh Thể (Máu), như lời tuyên tín của Thánh Gioan trong bức tâm thư thứ nhất của Ngài: “Ai là người chiến thắng thế gian, nếu không phải là người tin rằng Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa? Đấng đã đến nhờ nước và máu, chính là Đức Giêsu Kitô, không phải trong nước mà thôi, nhưng trong nước và máu nữa, có Thánh Thần làm chứng rằng Chúa Kitô là chân lý”.
Chúng ta cũng đừng quên, việc Chúa mời gọi Tôma đụng chạm đến cạnh sườn phải chăng đó là dấu chỉ sống động của “Lòng Thương Xót”, một con đường tâm linh được nữ Thánh Faustina thực hành và truyền bá; và cũng từ gợi ý đầy thuyết phục của “linh đạo” nầy, mà ngày 30.4.2000, Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã thiết lập Chúa Nhật thứ II sau Phục Sinh là Chúa Nhật kính Lòng Thương xót của Thiên Chúa.
Trước một thế giới bị đe doạ bởi bao nhiêu cơn khốn khó, hiểm nguy của sự dữ đang hoành hành, Hội Thánh nói chung và mỗi người Kitô hữu nói riêng, cần phải trở về để chạm đến vết sẹo của Đức Kitô, vết sẹo của lòng thương xót! Chính nhờ “vết sẹo” này mà “nhân loại được nâng lên”, ơn cứu độ bừng sáng và niềm hy vọng vĩnh cửu mở ra cho mọi kiếp nhân sinh, mọi nẻo đương nhân loại và mọi thân phận con người, cho dù đó là một kẻ khốn cùng…, như tên trộm bị đóng đinh bên hữu ngày xưa! Vâng, vết sẹo của Đấng Phục Sinh chính là dấu chỉ, là “giới hạn cuối cùng của lòng thương xót”, như Thánh Gioan xác quyết: “Ngài đã yêu thương họ đến cùng” (Ga 13,1). Amen.
Trương Đình Hiền
[1] UỶ BAN THẦN HỌC QUỐC TẾ (INTERNATIONAL THEOLOGICAL COMMISSION), TÍNH HIỆP HÀNH TRONG ĐỜI SỐNG VÀ SỨ VỤ CỦA HỘI THÁNH (SYNODALITY IN THE LIFE AND MISSION OF THE CHURCH), 2018. Số 5: “Do đó, người ta nói ‘tính hiệp hành – synodality’ là bản chất của Giáo hội hay nói cách khác, Giáo Hội chính là ‘Hội Thánh hiệp hành’”.
