(Chúa Nhật II MV năm B 2023)
Lịch sử Việt Nam, hay của mọi quốc gia trên thế giới, đều có thể được hình dung như một “con đường dài thăm thẳm” mà trên đó dấu ấn của hai thời chiến tranh và hoà bình là đậm nét nhất.
Thật vậy, đã có một thời, lịch sử nước ta ghi dấu hoà bình, yên vui như được ghi lại trong ca khúc “Đường về hai thôn” của cố nhạc sĩ Phạm Thế Mỹ: “đường về thôn em duyên dáng bên ven sông con thuyền xuôi mái”, “đường về thôn anh con sáo ru êm êm trên đồng xanh lúa…”. Nhưng cũng có những giai đoạn lịch sử mà khắp nẻo đường đất nước chỉ là những “đại lộ kinh hoàng của mùa hè đỏ lửa” (Phan Nhật Nam), những “con đường đi không đến” (Xuân Vũ), những như “con đường mòn Hồ Chí Minh đầy máu xương và nước mắt của thời huynh đệ tương tàn”…
Trong nhịp sống đức tin của người Công Giáo, chủ đề “con đường” gần như được Phụng vụ chọn làm một “leimotiv” của “Mùa Vọng”, nhất là với Chúa Nhật thứ II Mùa Vọng hôm nay.
Trước hết, đó là chuyện “con đường” trong sứ điệp của ngôn sứ Isaia, những lời tiên tri về “con đường hồi hương” trở lại Giêrusalem của dân Israel sau những tháng năm lưu đày rệu rã nơi đất khách quê người: “Nơi sông Babylon, ta treo đàn trên cây dương liễu mà khóc nỉ non…” (Tv 136). Trong một hoàn cảnh xem ra mọi sự bế tắc, mọi đường hy vọng dẫn đến tương lai của dân Chúa mịt mù tối tăm, thì ngôn sứ Isaia đã loan báo một “Tin vui nóng bỏng”: “Thời nô lệ đã chấm dứt, tội lỗi đã được ân xá, Chúa đã ban ơn nhiều gấp hai lần tội lỗi (…) Hỡi ngươi là kẻ đưa tin mừng cho Sion, hãy trèo lên núi cao. Hỡi ngươi là kẻ đưa tin mừng cho Giêrusalem, hãy mạnh dạn cất tiếng. Hãy cất tiếng cao, đừng sợ! Hãy nói cho các dân thành thuộc chi họ Giuđa rằng: Ðây Thiên Chúa các ngươi, đây Chúa là Thiên Chúa các ngươi sẽ đến trong quyền lực; cánh tay Người sẽ thống trị…”.
Sau bản “tin nóng” đặc biệt này, quả thật một điều tưởng như “không tưởng” đã xảy ra: Khoảng năm 539 trước công nguyên, khi vua Kyrô, một ông hoàng ngoại giáo của Ba Tư, chiếm Babylon, đã ra sắc chỉ cho phép đoàn dân Do Thái lưu đày được hồi hương, Giêrusalem được tái thiết. Và Isaia đã thoáng thấy ngay trên con đường xuyên qua hoang mạc từ Babylon về Giuđêa đã tấp nập những bước chân vui và những bàn tay xây dựng: “Hãy dọn đường Chúa, hãy sửa đường Chúa chúng ta trong hoang địa cho ngay thẳng. Hãy lấp mọi hố sâu và hãy bạt mọi núi đồi; con đường cong queo hãy làm cho ngay thẳng, con đường gồ ghề hãy san cho bằng. Và vinh hiển Chúa sẽ xuất hiện, mọi người sẽ được thấy vinh quang Thiên Chúa, vì Ngài đã phán…”.
Thật ra, ngôn sứ Isaia không chỉ nhằm nói tiên tri về một biến cố sắp xảy ra cho bằng, qua biến cố đó, củng cố niềm tin và niềm hy vọng cho Dân Chúa; một đoàn dân đang sống trong tình trạng “thất vọng”, “vô tín”, mỏi mệt héo hon trong kiếp phận lưu đày… Quả thật, nhờ “Tin Mừng” được Isaia loan báo mà dân Israel đã bắt đầu cảm nhận tình thương cứu độ của Thiên Chúa dành cho họ quá thực, quá rõ mà bấy lâu nay họ hờ hững lãng quên: “Người chăn dắt đoàn chiên Người như mục tử. Người ẵm chiên con trên cánh tay, ôm ấp chúng vào lòng, và nhẹ tay dẫn dắt những chiên mẹ”. Và họ đã bỏ nỗi buồn, niềm đau, thất vọng sang một bên…; bỏ lại tâm thức ngoại giáo, duy vật, vô thần… mà cuộc sống lưu đày đã hằn sâu bao năm tháng, để “ngẩng mặt lên” làm lại từ đầu. Hành trang họ mang theo bây giờ chính là niềm tin yêu, trông cậy cùng với những “con tim hoán cải theo những lời giao ước” mà họ đã một thời phản bội! Thái độ tinh thần đó được Isaia diễn tả bằng những hành vi cụ thể, sinh động của những kẻ “dọn đường”: “Hãy lấp mọi hố sâu và hãy bạt mọi núi đồi; con đường cong queo hãy làm cho ngay thẳng, con đường gồ ghề hãy san cho bằng…”.
Và sứ điệp của Isaia thời Cựu ước đó lại liên quan mật thiết đến chúng ta hôm nay! Thật vậy, lời tiên báo của Isaia hay câu chuyện hồi hương thời vua Kyrô trong Cựu ước chỉ là “tiên trưng”, báo trước cuộc “Thiên Chúa trở về” đích thực trong biến cố Đức Kitô, một biến cố liên quan đến sinh mệnh của mỗi người và của toàn nhân loại mà Phụng vụ Mùa Vọng của Công Giáo đang từng bước khơi dậy trong những ngày này.
Riêng Chúa Nhật hôm nay, Chúa Nhật II Mùa Vọng (Năm B), Tin Mừng Máccô đã tập chú vào nhân vật và sứ điệp của ngôn sứ Gioan với biệt danh “Tẩy Giả”, trong vóc dáng của một “tiên tri lập dị”, đã lặp lại lời rao giảng của Isaia để chuẩn bị lòng dân Israel đón chào một biến cố trọng đại xảy ra vào khoảng năm 30 của đầu thiên niên kỷ thứ hai: Như có lời Tiên tri Isaia chép rằng: Đây Ta sai Thiên Thần của Ta đến trước mặt ngươi để dọn đường cho ngươi. Có tiếng kêu trong hoang địa rằng: “Hãy dọn đường Chúa, hãy sửa đường Chúa cho ngay thẳng”. Cũng như Isaia trước đó 600 năm, Gioan “Tẩy Giả” đã loan báo một tin vui, tin “Thiên Chúa đang trở về”, “đang đến trong con người Giêsu làng Nadarét” mà ông đã trân trọng xác định nhân thân:“Đấng đến sau tôi, quyền năng hơn tôi, tôi không đáng cúi xuống cởi dây giày Người. Phần tôi, tôi lấy nước mà rửa các ngươi, còn Ngài, Ngài sẽ rửa các ngươi trong Chúa Thánh Thần”.
Và sau “bản tin nóng hổi” đó đã xảy ra chuyện gì ?
– Chuyện “Tiệc cưới ở Cana, nước lã hoá thành 600 lít rượu ngon”;
– Chuyện “kẻ què đi, mù thấy, câm nói được; những kẻ cùi phung được lành, những người bị quỷ ám được giải thoát, những phụ nữ bị loạn huyết lâu năm bình phục, con trai bà góa được mang đi chôn bỗng dưng hồi sinh, em trai của hai cô Matta và Maria, chôn được 4 ngày đã sống lại…
– Chuyện ông trưởng tuy thuế vụ Giakê mang tiếng xảo quyệt tham lam đã cải tà qui chánh; cô Maria “mang tiếng xấu cả thành” đã trở lại hoàn lương, anh chàng Lêvi đã bỏ bàn đếm tiền thu thuế đi làm sứ đồ; người phụ nữ ngoại giáo Canaan chỉ chạm vào gấu áo đã được lành bệnh…
– Chuyện “người thiếu phụ nhà quê tội nghiệp lỡ phạm tội ngoại tình được cứu thoát khỏi bị ném đá; chuyện 5 chiếc bánh và 2 con cá của một em bé đã trở thành đại tiệc đãi phủ phê cả trên năm ngàn thực khách; chuyện những ly nước, tấm áo… bố thí cho người nghèo là làm cho chính Thiên Chúa…
Và cứ như thế, trên khắp mọi nẻo đường Palestina đâu đâu cũng đuợc nghe một “TIN MỪNG”: “Tin mừng Nước Thiên Chúa” đã đến trong “Đấng được Thần Khí Chúa xức dầu tấn phong để loan Tin mừng cho người nghèo”; “Tin mừng Thiên Chúa là Cha yêu thương đón đợi đứa con hoang trở về”; “Tin Mừng về Người mục tử nhân lành đi tìm con chiên lạc”; “Tin mừng về một Bàn Tiệc Nước Trời luôn mở cửa”; “Tin mừng về một vườn nho có cả những người công nhân giờ thứ 11”; “Tin mừng về một thế giới được qui tụ thành một gia đình con cái Thiên Chúa, mà luật pháp cốt yếu lại là tám con đường đi mang tên Tám Mối Phúc Thật”…
Và từ đó, “con đường Kitô”, con đường của Tin Mừng cứu độ qua “thập giá và phục sinh” đã mở ra trên mọi miền thế giới, đan chéo khắp năm châu bốn biển…Vâng, Đức Kitô chính là Con Đường đẹp nhất, đáng đi nhất, và chính Ngài đã thiết dựng những con đường đích thật để dẫn lối đưa đường cho mọi người về hạnh phúc vĩnh hằng…Mùa Vọng đang khơi dậy nơi tất cả mọi người Kitô hữu chúng ta niềm tin và hy vọng vào con đường yêu thương của Thiên Chúa, con đường dẫn tới Chúa Kitô, dẫn tới mầu nhiệm Nhập Thể-Giáng Sinh đang đến gần.
Thế nhưng, những con đường của Isaia, của Gioan Tẩy Giả, và rồi, những con đường Đức Kitô đã đi qua, đã gọi mời từ hai ngàn năm trước vẫn mãi là những “ước mơ”, là “mùa vọng” để vươn tới trong một thế giới mà đó đây vẫn đầy dẫy những con đường đầy bom rơi đạn lạc, hận thù, chiến tranh: Syria, Ukraina, Gaza, những cuộc nội chiến tại Châu Phi hay Miến Điện châu Á…; những con đường mang tên mang tên “ý thức hệ đấu tranh giai cấp”, “tâm thức phân biệt chủng tộc”, “não trạng lợi ích phe nhóm”… Phải chăng vì thế mà Mùa Vọng của chúng ta mãi mãi là “câu chuyện mới bắt đầu của hôm nay”; và việc “sửa dọn con đường” để “đón Chúa đến” vẫn mãi mãi là “thời sự nóng hổi của lúc nầy”. Bởi chưng, như lời dạy của Thánh Tông đồ Phêrô, công cuộc dựng xây một “trời mới đất mới, nơi công lý ngự trị” luôn đòi hỏi mỗi người chúng ta phải “cố gắng sao cho Người thấy anh em tinh tuyền, không chi đáng trách và sống bình an”. Và như thế, “dọn đường”, “sửa đường” của Mùa Vọng lại là một chọn lựa mỗi ngày một con đường, đường đến với Thiên Chúa, đường hoán cải nơi chính mình và đường yêu thương nối kết anh em: “Mỗi ngày tôi chọn đường mình đi, đường đến anh em đường đến bạn bè…” (Ca khúc “Mỗi ngày tôi chọn một niềm vui” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn).
Trương Đình Hiền
