Views: 123
(Chúa Nhật 30 thường niên A 2023)
Đứng trước tình trạng leo thang tàn khốc của chiến sự tại Trung Đông giữa Israel và phong trào kháng chiến Hồi Giáo Hamas, nhất là tại vùng “đất hẹp người đông” tức “Dải Gaza”, trong cuộc tiếp kiến ngày 18.10.2023, Đức Giáo Hoàng đã kêu gọi toàn thế giới dành riêng ngày thứ Sáu – 27.10.2023 – để ăn chay, sám hối, cầu nguyện cho hòa bình. Ngài đã tha thiết ngỏ lời: “Hãy để vũ khí im tiếng, hãy lắng nghe tiếng kêu hòa bình của người nghèo, của nhân dân, của trẻ em…”. Cùng với Đức Giáo Hoàng, nhiều nơi, nhiều quốc gia trên khắp thế giới, cũng đã biểu lộ cách nầy cách khác về sự liên đới, giúp đỡ, bảo vệ… những người dân vô tội, những trẻ em và những nạn nhân của cả hai bên đối địch…
Sứ điệp Lời Chúa của Chúa Nhật cuối tháng mười nầy cũng chuyển tải đến mỗi người Công Giáo nội dung cốt yếu về “lối ứng xử thương nhau” trong “Thập Điều” Cựu ước hay “Giới luật tình mến” của Tân Ước xoay quanh câu chuyện “chất vấn của đám Biệt Phái dành cho Chúa Giêsu về “Giới răn trọng nhất”: “Thưa Thầy, trong lề luật, giới răn nào trọng nhất?”.
Để hiểu được trọn vẹn câu trả lời của Chúa Giêsu “Mến Chúa trên hết mọi sự… và yêu thương anh em như chính mình”, có lẽ chúng ta cùng dừng lại những chỉ dẫn của các Bài Đọc Lời Chúa được công bố nơi “Bàn Tiệc Lời Chúa” hôm nay.
Trước hết, giáo huấn của sách Xuất Hành trong Bài Đọc 1 hôm nay dạy rằng: “Các ngươi đừng làm hại cô nhi quả phụ.… Nếu ngươi cho người nghèo khó nào trong dân cùng định cư với ngươi mượn tiền, thì ngươi chớ hối thúc nó như kẻ đặt nợ ăn lãi quen làm, và chớ bắt nó chịu lãi nặng. Nếu ngươi nhận áo xống của người láng giềng cầm cố, ngươi hãy trả lại cho kẻ ấy trước khi mặt trời lặn: vì nó chỉ có một áo ấy che thân, và không còn chiếc nào khác mặc để ngủ…”.
Lời giáo huấn của sách Xuất Hành trên đây đã xuất hiện cách thời đại chúng ta hơn 3.000 năm và được ban cho cộng đoàn dân Israel trong thời gian còn lang thang trong hoang mạc trên đường về “Đất Hứa”. Với một đoàn dân “ăn lông ở lỗ” như thế, cứ tưởng rằng, người ta sẽ “chơi luật rừng”, và ứng xử với nhau chẳng khác nào “sói với sói” như câu ngạn ngữ Latinh: Homo homini lupus est. Thế nhưng không, Chúa đã dạy họ và họ đã sống những điều mà xem ra con người trong thế giới văn minh 4.0 nầy cũng phải “cắp sách học lại”.
Quả thật, những lời của sách Xuất Hành trên quá gần gũi, quá tương đồng với cái nền “văn hoá bí bầu”, “văn hoá lá lành đùm lá rách” của Việt Nam chúng ta.
Và rồi, khi dân Israel một khi đã “vào Đất Hứa”, một khi đã “no cơm ấm áo”, nơi ăn chốn ở ổn định, kinh tế, vương quyền, chính trị cường thịnh… thì hình như họ quên lãng những “nghiêm luật” mang tính “nhân bản và liên vị”, để biến “tôn giáo của Giao ước” trở thành những bổn phận khô khốc, vô hồn đối với một “Đức Chúa Trời trên các tầng mây” mà họ hiu hiu tự đắc cho là “nét ưu việt của một thứ tôn giáo độc thần” như được thể hiện nơi Sách Đệ Nhị Luật: “Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi” (Đnl 6,5). Vâng, đó là một câu Kinh Thánh mà người Do Thái sùng đạo nào cũng thuộc nằm lòng vì họ đọc mỗi ngày như một lời “kinh nhật tụng”; và dĩ nhiên, đối với tâm thức tín ngưỡng của họ: nội dung cốt lõi của việc thể hiện niềm tin chính là quy chiếu và thực hiện giới răn nầy: Mến Chúa bằng nghi lễ, phụng tự, luật lệ… sao cho nghiêm túc, và bất cần đến những nỗi đắng cay, lầm than của anh em đồng loại xung quanh.
Chính cái tâm thức “duy luật” và “thờ Chúa cực đoan” đến đổi xem thường mọi tương quan liên vị, nhân bản… đã sản sinh ra một giới “Do Thái hữu” kiêu ngạo và giả hình; tự hào về việc nghiêm túc thực thi luật, như thước đo cho sự thánh thiện và đạo cao đức trọng của mình.
Và như Tin Mừng hôm nay vừa kể, để “trắc nghiệm” bài giáo lý và lập trường đức tin cơ bản nầy, những người Biệt phái chờ nghe Chúa Giêsu bày tỏ thái độ có “mến Chúa trên hết mọi sự” như họ không nên họ đã dàn dựng một màn phỏng vấn: “Thưa Thầy trong sách Luật Môsê, điều răn nào là điều răn trọng nhất ?”.
Tuy nhiên, câu chuyện đã mang họ đi xa hơn điều họ mong đợi ! Như một người đạo đức bình thường trong truyền thống đức tin của cha ông, Đức Kitô đã trả lời đúng phóc câu Lời Chúa của sách Đệ Nhị Luật: “Ngươi hãy yêu mến Chúa là Thiên Chúa ngươi hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn ngươi. Đó là giới răn thứ nhất và trọng nhất”.
Nhưng hơn thế nữa, Ngài đã “móc” lại một điều luật được ghi trong một sách Thánh Kinh khác, sách Lêvi, mà có lẽ, những ông biệt phái, những thầy ký lục ít khi đọc đến hoặc xem thường, như chính cách sống của họ đã “bỏ rơi hay xem thường con người”: “Nhưng giới răn thứ hai cũng giống giới răn ấy là: Ngươi hãy yêu thương kẻ khác như chính mình ngươi.” (Lv 19,18). Và có lẽ câu phán quyết tiếp liền sau đó đã làm họ ngỡ ngàng và chưng hửng: “Toàn thể Lề luật và sách các Tiên tri đều tóm lại trong hai giới răn đó”. Vâng “Hai” chứ không chỉ có “một”.
Như vậy đã quá rõ ràng, với lập trường sống đạo và quan niệm đức tin của Chúa Giêsu, trong giới răn “mến Chúa trên hết mọi sự” phải bao hàm “yêu thương anh em như chính mình”. Và bằng chính cuộc sống của đời mình, Tin Mừng đã thuyết minh cách hiện thực lập trường và quan niệm đó của Ngài:
– Ngài tiếp cận với những người cùi hủi đáng thương để đem họ trở về cuộc sống bình thường, trong khi những người tự xưng mình thuộc “biệt phái sùng đạo” sẽ không bao giờ dám tiếp xúc bởi họ sợ bị nhiễm uế.
– Ngài đã kêu gọi Lêvi, người thu thuế trở nên Tông đồ Matthêu, thăm viếng nhà tay trưởng ty thuế vụ Giakêu để hoán cải ông nên người hoàn thiện, những con người mà dưới con mắt và trong quan niệm của những người “biệt phái”, giữ luật “mến Chúa trên hết mọi sự” sẽ bị loại trừ khỏi cộng đoàn.
– Ngài đã đón nhận những giọt nước mắt thống hối của người đàn bà tội lỗi để chị hoàn lương làm lại cuộc đời mới, một hành động mà những người thường vỗ ngực tự xưng là “công chính”, là “mến Chúa trên hết…” sẽ kết án là gương mù, gương xấu.
– Ngài đã tỏ thái độ cảm thông và kính trọng người phụ nữ ngoại tình bị bắt tại trận để cuối cùng trao ban một phán quyết đầy nhân ái yêu thương: “Phần Ta, Ta cũng không kết án chị đâu”, một hành động mà những người vẫn tự hào về niềm tin “trung thành với Thập Điều Sinai” sẽ kết án là phá luật cha ông, là ngược dòng truyền thống.
– Ngài đã sẵn sàng quỳ xuống rửa chân cho các môn sinh để dạy họ bài học cụ thể yêu thương phục vụ, một hành vi xem ra không thích hợp chút nào đối với tác phong ăn trên ngồi trước của các vị tư tế đương thời, những người luôn miệng giảng rao về luật “mến Chúa trên hết mọi sự”…
Và Kitô giáo hay “Đạo của Tân ước” đã xuất hiện, hình thành trên nền tảng là chính Đức Kitô, là cách hành xử và giáo huấn của Ngài; một giáo huấn mà Ngài xác quyết đó chính là Tin Mừng; Tin Mừng của tình yêu thương huynh đệ; Tin Mừng của một thế giới mà mọi người đều là anh em con cùng một Cha trên trời… !
Kể từ khi Tin Mừng ấy được các đồ đệ của Đức Kitô tung gieo trên khắp nẻo đường thế giới, hay như ngôn ngữ của Thánh Phaolô trong thứ gởi giáo đoàn Thêxalônica nơi Bài đọc 2, kể từ khi “Lời Chúa vang dội không những trong xứ Macêđônia và Akaia, mà còn trong mọi nơi”, thì những Kitô hữu “đã noi gương Chúa, đã nhận lấy lời rao giảng giữa bao gian truân, với lòng hân hoan trong Thánh Thần, đến nỗi … đã nên mẫu mực cho mọi kẻ tin đạo trong xứ Macêđônia và Akaia”. Vâng, mẫu mực đó, chứng từ của một “tôn giáo mới trên nền tảng của Tin Mừng Đức Kitô chính là cùng nhau thực hành hai điều răn “mến Chúa – yêu người” cách trọn hảo. Một tôn giáo hội đủ hai chiều “dọc”: Mến Chúa, và “ngang”: Yêu người.
Thật vậy, nếu những ngày đầu Hội Thánh, Phêrô và Gioan đã “nhân danh Đức Giêsu Nadarét” làm cho người què đứng dậy, thì trải dài cuộc hành trình suốt 2000 năm sau đó, những chàng trai như linh mục Maximilien Kolbe cũng chỉ vì mến Chúa nồng nàn để can đảm chết thay cho một bạn tù còn vợ con… Và biết bao người trên thế giới vẫn chưa quên, Mẹ Têrêsa thành Calcutta, người lãnh giải Nobel Hòa bình năm 1978, đã dành cả một đời để yêu người nồng thắm, những người bị vất bỏ bên vệ đường… Thế nhưng, để làm được như thế, mẹ và các nữ tu thuộc Hội Dòng Thừa sai Bác ái của mẹ đã buộc phải có những giờ thinh lặng nguyện cầu sốt sắng trước nhà tạm… Bởi vì, cần phải đắm chìm trong lòng mến Chúa thiết tha thì mẹ và các con cái của mẹ mới có đầy năng lượng để “yêu thương và phục vụ con người” cách hiệu quả và trọn hảo, như lời cầu nguyện mỗi ngày của mẹ: “Con xin Chúa hôm nay cũng như mỗi ngày, hãy vui lòng dạy con Tình yêu, để con cũng vậy, con biết yêu. Amen”.
Khi con người chưa học được và chưa thực hành đến nơi đến chốn bài học yêu đúng nghĩa với hai giới răn “Mến Chúa – Yêu Người”, thì cho dù có nặn ra trăm ngàn cái “nghị quyết ngừng bắn” hay hàng nghìn “hiệp ước đình chiến, “hòa bình”, “cứu trợ nhân đạo”… thì nhân loại vẫn còn chìm trong bóng rối của hận thù, bạo lực, chiến tranh, đau khổ… Vâng, thế giới cần biết bao “những người biết yêu” !
Trương Đình Hiền
